سیری در ریشه ضرب المثل های فارسی
هیچ مثلی بدون ریشه و مأخذ نیست. مثلها مانند ابزاری كارا وسیله رساندن حرف دل و نیات عامه بوده به طوری كه با گفتن یك جمله مثلی سخن دل به مخاطب میرسیده است. با وجود این چون مثلها بیشتر شفاهی هستند از خاطرهها رفتهاند؛ اما مثلهایی كه از ریشه محكمی برخوردار هستند برجا ماندهاند، گرچه گاهی ساییده و كوتاه شده اند.
این مقاله نمونهای از ریشه مثلهای كتاب " فرهنگ امثال و حكم فارس " است. منظور اصلی تدوین این كتاب یافتن ریشه مثلهایی است كه از بین رفته و درجایی ثبت نشده است. بسیاری از مثلها هم كه ریشه آنها نوشته شده است فهمیدنش مشكل است. از این رو نگارنده براساس شواهد و قرائن و كاووش در معنای مثلها ریشه آنها را ساخته یا اصلاح كرده و در معرض قضاوت خوانندگان و علاقه مندان گذاشته است. باید یادآور شد كه شناختن و یافتن مأخذ مثل، تجربه و نشست و برخاست با مردم شهر و روستا و عشایر را میطلبد كه نگارنده سالها از این تجربه بهرهمند بوده است. حال ریشه برخی از امثال همان طور كه درگفتگو با فصلنامه آمد تقدیم میشود.
ادامه مطلب